Bodembeweging

Afgelopen maandagmiddag zocht ik mijn schoonmoeder (92) in het verzorgingstehuis in Delfzijl op. Het kostte enige tijd om haar te vinden. Bij navraag bleek ze met haar lotgenoten bij een spelletje koersbal te zitten, een vorm van bezigheidstherapie. Op zoek naar de locatie van hun speelveld voelde ik aan het trillen van mijn IPhone dat er een bericht binnen kwam. Dat kwam, hoewel het verleidelijk is dat verband te leggen, ongetwijfeld niet door de aard van het bericht. Er bleek kort tevoren een aardbeving in de buurt geregistreerd, de zwaarste sinds 2012. Niet dat ik zelf iets gemerkt had van dit verschijnsel. Ten tijde van de beving reed ik ergens tussen Siddeburen en Appingedam. Dat de impact van deze gebeurtenis deze keer aanzienlijk groter was, bleek mij uit reacties die ik kreeg van een aantal mensen die ik op de hoogte had gesteld van het geplande bezoek aan mijn schoonmoeder. Ook toen ik ‘s avonds thuis de TV aanzette was deze aardbeving in de nieuwsrubrieken het belangrijkste onderwerp.

Ik speelde al enige tijd met de gedachte op mijn blog een stuk te wijden aan de gevolgen van de aardgaswinning en dan met name hoe daar naar gekeken werd in mijn schoonfamilie.

Enige tijd geleden las ik in de zaterdagse column van Daniël Lohues de weergave van een gesprek dat hij tijdens één van zijn reizen door het zuiden van de Verenigde Staten met een plaatselijk bewoner had. Die verwonderde zich erover dat inwoners van Drenthe bij wie onder hun grondgebied olievelden (denk aan de “jaknikkers” bij Schoonebeek) waren aangetroffen niet schatrijk waren. Waarop Daniël hem uitlegde dat in ons land, in tegenstelling tot de VS, wat in de bodem zit de staat toebehoort. In de VS zijn de bewoners van het gebied waaronder energiebronnen worden aangetroffen de eersten die daarvan profiteren.

Zo niet de Groningers. Toen ik vanaf 1971 regelmatig Anky vergezelde bij het bezoek aan haar ouders en andere familie in Oost-Groningen kwamen ook de zegeningen van het aardgas dikwijls ter sprake. Enigszins zuur werd er dan op gewezen dat de familie in Amersfoort veel eerder gebruik kon maken van aardgas uit Groningen als brandstof voor de verwarming van het huis en het bereiden van de warme maaltijd.

In het bijzonder zijn mij de discussies met Anky’s opa, de vader van mijn schoonmoeder bijgebleven.

Hinderikus van der Wal was ondanks weinig schoolopleiding een wijze man, die genoot van gesprekken met mensen die langer onderwijs dan hij hadden gevolgd. Vooral als zijn gesprekspartner een andere mening was toegedaan bloeide hij op. Dan bedoel ik niet de meningsverschillen die hij ook wel met zijn vrouw Johanna van Goinga, Anky’s oma, had. Die gingen meer over praktische en financiële zaken, waarvoor zij een veel beter gevoel had. (“Nait woar Rieks!, wel woar Anne!”)

Anky had een hele hechte band met haar opa en oma. Dat had ongetwijfeld te maken met de liefdevolle wijze waarop haar grootouders Anky op heel jonge leeftijd opvingen toen bij haar moeder TBC geconstateerd werd en zij lange tijd in een kuuroord in Appelscha moest worden opgenomen.

Opa en oma Van der Wal

Anky met haar moeder en haar oma

De foto links toont Anky’s grootouders, de rechter foto Anky met haar moeder en haar oma.

Anky’s opa was een groot bewonderaar van de vooroorlogse socialistenleider Troelstra ⇐ die in 1918 nog een mislukte oproep tot een revolutionaire opstand leidde.  Wat ik ook wel weer grappig vond, omdat mijn oom Andries, de oudste broer van mijn moeder zich juist in het Oranjegezinde kamp bevond. Dat het revolutionaire gedachtegoed bij opa in de tijd dat ik met Anky bij haar grootouders kwam nog niet geweken was bleek uit het verwijt dat hij ons maakte toen wij hem een keer een bezoek brachten ten tijde van een bezetting van het academiegebouw in Groningen. “Wat doen jullie hier?”, grapte hij, “jullie horen nu in Groningen bij de staking te zijn!”

Maar het meest van de discussies met hem is mij toch bijgebleven hoe hij mij trachtte te overtuigen dat de gaswinning wel verzakking van de bodem tot gevolg moest hebben. Wat ik bestreed met de opvatting dat het gas uit poreuse gesteenten afkomstig was die van zichzelf sterk genoeg waren om het wegvallen van de gasdruk te weerstaan.

De geschiedenis heeft hem gelijk gegeven. Soms is het wijs goed naar oudere mensen te luisteren.