In 2012, na een bezoek aan het Drents Museum, gingen Anky en ik nog even Assen in en stapten de plaatselijke boekhandel binnen. Daar werd mijn blik getroffen door de afbeelding op een boek dat was uitgestald tussen andere pas verschenen werken. De titel van het door Jan van der Mast geschreven boek, De Kleine Keizer, riep onmiddellijk herinneringen op aan de tijd dat ik bij mijn tante Anna (1902-1994) in Oudebildtzijl in de kost was. Zij had mij wel eens verteld over een mannetje van klein postuur dat daar geleefd had en zich veelal verplaatste op een rijwiel ter grootte van een kinderfietsje. Regelmatig vroegen jonge kinderen van vergelijkbare lengte aan hem of hij met hen wilde spelen – wilstoe met mi speulen?
Ik had sindsdien ook wel foto’s van hem gezien en het spreekt vanzelf dat we het boek meteen kochten. Anky, sowieso geïnteresseerd in familiegeschiedenis en genealogie, las het boek meteen. Maar om één of andere reden was ik er tot nu niet aan toegekomen.
Kort geleden kwam ik bij het “doorbladeren” van foto’s die Anky ten behoeve van haar genealogisch onderzoek naar de voorouders van onze kinderen gedigitaliseerd heeft weer een afbeelding van de Kleine Keizer tegen. Ze had deze overgenomen uit een fotoalbum van mijn tante Alida (1917-2017). Tante Alida was de jongste zus van mijn vader en getrouwd met Dirk (1913-1959), de jongste broer van mijn moeder. Voor mij de aanleiding het boek van van der Mast maar eens uit de kast te pakken en te lezen wat hij over de Kleine Keizer heeft geschreven. Dat uitstel van mij zal ook wel enigszins zijn ingegeven doordat het boek van van der Mast een geromantiseerde versie van het levensverhaal van Gerrit Keizer is.
Ik had indertijd wel het interview van Wim Brands 👈in het zondagochtend-programma “Boeken” van de VPRO met Jan van der Mast over zijn pas verschenen boek gezien. Daarin werden ook nog wat bewegende beelden👈, gemaakt op latere leeftijd, van de Kleine Keizer vertoond.
Het boek van van der Mast beschrijft voor een groot gedeelte in romanvorm de twee reizen die Gerrit in 1888 (hij was toen veertien jaar) en 1893 naar Amerika maakte. Bij de eerste reis was hij op eigen houtje onder begeleiding van een Hongaarse impresario vanuit Marseille naar New York gereisd. Zijn moeder (mim) weet van niets, maar als hij haar schrijft dat hij in een New Yorks rariteiten-museum wegkwijnt komt ze hem terughalen. Daarna heeft hij als Prince Mignon – The Smallest Man In The World veel succes in in Parijs, Londen en Berlijn. Bij zijn tweede Amerika-reis wordt hij begeleid door zijn moeder en een goede vriend, dorpsgenoot (en latere zwager) Hendrikus Bos. De laatste behartigt ook Gerrits zakelijke belangen. In New York gaat het Gerrit nu voor de wind, hij krijgt lovende recensies in de pers. Na enkele maanden vertrekken ze naar de World Fair in Chicago, maar daar gaat het mis. Gedesillusioneerd keren ze terug naar Friesland.
In een promotiefilmpje 👈spreekt Jan van der Mast met Annie Wiersma die Gerrit nog meegemaakt heeft en bekijkt met zijn zoon en een nichtje het woonhuis van Gerrit in Oudebildtzijl. Ook bezoekt hij Joukje Dykstra die het fietsje van Gerrit op dat moment in haar bezit heeft. In haar jeugd stond het bij haar pake en beppe in een schuurtje en heeft ze als kind, hoewel het eigenlijk niet mocht, er wel eens op gefietst. Ze vertelt dat in de tussentijd het fietsje naar Canada is meegenomen door nazaten van bovengenoemde Hendrikus Bos.
Bij het lezen van de naam Hendrikus Bos in het boek van Jan van der Mast vroeg ik me meteen af of hij wellicht een ver familielid van mij was. Mijn tweede naam is Hendrik en mijn moeder, afkomstig uit een gezin Bos van 12 kinderen, had broers met de namen Hendrik en Hendrikus (mijn oom Rikus, bakker op Terschelling) en een zus Hendrikje (mijn tante Henkie, geëmigreerd naar Canada).
In augustus 1988 presenteerde mijn oudste nicht Riek (Hendrika!) met haar man Wiepko een familiegeschiedenis als resultaat van een zoektocht naar de oorsprong van de familie Bos. In hun speurtocht waren ze niet over één nacht ijs gegaan. Inderdaad kwam ik in de bijgevoegde stamboom de naam van Gerrit Keizers manager Henderikus tegen. Hij was de tweeëneenhalf jaar jongere broer van mijn pake Willem Bos (1869-1951). Aan hem worden drie pagina’s van het familieboek gewijd:
In 2007 brachten Anky en ik een bezoek aan de begraafplaats van Vrouwenparochie om de graven van mijn tante Anna en enkele andere familieleden te bezoeken. Ook het graf van de Kleine Keizer was niet moeilijk te vinden.
Vergelijking met de foto in het familieboek toont dat er een nieuwe grafsteen op de laatste rustplaats van de Kleine Keizer is geplaatst.
Van Puck kreeg ik via whatsapp op 14 oktober 2018 een foto die zij tijdens een trip langs Memory Lane in Oudebildtzijl maakte van Wim bij het standbeeld van de Kleine Keizer. Haar begeleidend commentaar heb ik bijgevoegd.
Mijn antwoord laat zich raden 😊…
En nu zomaar alle tijd om dit direct te lezen…. Mooi geschreven, Cor. Maar jouw reactie? Iets met ”Wie van de twee?’
De linker? 😄
Wat een bijzonder verhaal, met aandacht gelezen, de kleine keizer, zo mooi in het pak en ‘ n hechte band in deze familie, mooi!!!
De linker keizer is nog niet dood. Overigens ook nog niet versleten (vrij naar Lévi Weemoedt)
Dus heeft Ouwe Syl toch twee keizers onderdak geboden