Mij gewerd een interview👈 met de longarts Sander de Hosson in het dagblad Trouw over palliatieve zorg in de laatste levensfase. Treffend zoals hij in zijn kijk op het levenseinde de Britse arts Cicely Saunders citeert:
Het gaat erom dat je als arts ‘leven toevoegt aan de dagen, geen dagen aan het leven’.
Het bracht mij in herinnering hoe Anky in december 2014 het verhaal van de patiënt mocht laten horen als onderdeel van een workshop aan artsen in opleiding over dit onderwerp. Sabine Netters, haar oncoloog, had een paar weken eerder tijdens een consult ons gepolst of we daarvoor voelden.
Door aan het begin van haar bijdrage onderstaande foto te tonen gaf Anky meteen een gezicht aan alle naaste verwanten die, behalve zijzelf in de eerste plaats, ook de impact van het onheil dat ons gezin was overkomen ondervonden.
Je zou het niet zeggen, maar de foto werd nauwelijks een week na haar eerste ziekenhuisopname gemaakt.
Gezien de vele vragen die door de studenten werden gesteld, bleek wel dat dit onderdeel in een grote behoefte voorzag.
Het ging in dit stadium zeker nog niet om de laatste levensfase, maar om de communicatie tussen specialist en patiënt na de diagnose van een levensbedreigende ziekte. In dat opzicht was Anky al een kwart eeuw ervaringsdeskundige.
Gedurende het hele ziekteproces heeft Anky in een notitieboek nauwkeurig de gegeven medicatie, daaraan gerelateerde vragen en afspraken geadministreerd. Als ik het boekwerkje raadpleeg in de hoop daaruit de datum van de workshop te achterhalen word ik getroffen door wat ze schreef op de eerste pagina. Het is bij mijn weten de enige keer dat ze geprobeerd heeft de gang van zaken bij een consult op schrift te zetten.
Misschien illustreert deze bladzijde wel het meest treffend hoe haar leven van het ene moment op het andere op de kop werd gezet.
Hallo Cor,
Ik heb destijds alle columns van dr. de Hosson in het Dagblad van het Noorden gelezen. Een fantastische arts. Zijn boek heb ik ook op m’n eReader maar daar ben ik nog niet aan toegekomen.
Goed om een foto van jullie hele gezin te zien. Een fijne herinnering!
Hartelijke groet, Inez
Verstuurd vanaf mijn iPad
Hoi Inez,
We hebben het indertijd ook wel met Sabine Netters over hun samenwerking gehad. We hadden in 2014 een artikel in het DvhN gelezen naar aanleiding van een leerboek over palliatieve zorg dat ze samen hadden geschreven. Een standaardwerk in de opleiding van verpleegkundigen en artsen. Dat heeft misschien ook een rol gespeeld bij haar vraag om ons verhaal bij zo’n workshop te doen.
Wat de foto betreft: daar moest ik een paar weken geleden toen ik op het ijs stond in de winterweek ook aan terugdenken.
Mooi Cor ✨🍀
Suze van der Ster
>
Dank Suze!
Een mooi en indrukwekkend logje, Cor.
Ik volg Sander de Hosson al een tijdlang via Twitter, zodoende lees ik regelmatig interessante artikelen van zijn hand.
Dank voor je reactie Jan. Een tijdlang schreef Sander de Hosson ook een maandelijkse column in een medische bijlage van het DvhN. Die las ik ook meestal wel. Het interview dat onder de link (👈) staat weerspiegelt dan ook de onderwerpen waarover hij daarin ook al schreef. Dat waren doorgaans geanonimiseerde praktijkervaringen over het stervensproces van sommige patiënten. Voor elk individu verliep dat weer anders. Hij beschreef het met veel empathie.
Dat laatste is inderdaad treffend. Ik ervaar het in zekere zin als een soort van bevrijding zoals hij naar leven en dood kijkt en daarover schrijft.
Hoi Cor,Mooie herinnering. Bijzonder dat Anky in de wachtkamer ook nog wat voor het werk regelt, terwijl ze waarschijnlijk vol bezorgdheid zit.En.. prachtige vrolijke foto. De schoenzolen van Sil zijn een blikvanger.Groet,PuckVerzonden vanaf mijn Galaxy
De datering is inderdaad op de dag van de consultatie, een vrijdag. De volgende dag informeerde huisarts Cleveringa ons reeds vanwege de alarmerende waarden van de bloeduitslagen. Hij vond dat ze eigenlijk onmiddellijk voor nader onderzoek naar het ziekenhuis moest. Anky wist dat nog een dag uit te stellen omdat ze toch nog een aantal dingen wilde regelen. Op zondag meldden we ons op de huisartsenpost, waar Cleveringa ook net dienst had. Daarna kwam alles in een stroomversnelling.
Ik vond het frappant dat ze haar “verslag” midden in een woord afbrak.
Mogelijk was ze het net aan het opschrijven toen Cleveringa belde..
Heftig om te lezen. Het lijkt er inderdaad op dat ze midden in de zin ‘gestoord’ werd.
Fijn dat ze een bijdrage heeft kunnen leveren aan de artsen in opleiding. Deze studenten zijn nog zo jong! Mooi interview met dr. de Hosson. Hij durft zijn menselijke kant te laten zien.
Toen wij eind december 1983 naar Emmen verhuisden, Nienke was 3 jaar en Jan een week of 7, was het voor Anky best lastig een nieuw netwerk op te bouwen. Vanwege oorproblemen bij Nienke kwam ze een aantal malen in aanraking met specialisten die in die tijd nog niet zo gecharmeerd waren van ouders die bij het doorprikken van oren aanwezig wilden zijn, terwijl dat juist je kind rust en vertrouwen kan geven. Ze kwam toen in contact met de afdeling Emmen van de werkgroep Kind en Ziekenhuis. Die ijverden voor een kindvriendelijker benadering van jonge patiënten. Mede daardoor is er in dit opzicht veel ten goede veranderd. Maar het kostte heel wat moeite sommige artsen te overtuigen dat het niet een kwestie van medische bemoeienis was, maar juist je kind veiligheid te bieden. De eerste keer dat Nienkes oren werden doorgeprikt ging ze dapper alleen mee de behandelkamer binnen, maar kwam er volkomen overstuur weer uit. Vanaf dat moment begreep Anky dat ze veel meer zelf de regie in handen moest houden. Dat is in alle ziekenhuissituaties die in haar verdere leven volgden haar leidraad gebleven.