Wintergasten en lentebodes

Ook de afgelopen maanden ging ik vaak op pad in de hoop vogels van diverse pluimage te kunnen fotograferen. Thuis lag mijn camera meestal binnen handbereik om vanachter de schuifpui gevleugelde bezoekers in mijn tuin te betrappen. Hierna volgt een overzicht van de meest in het oog springende tafereeltjes, voornamelijk gerubriceerd op vogelsoort.

Pimpelmees

Het hele jaar door een graag geziene gast in elke tuin en ook vaak bereid daar in een geschikte nestkast meer dan 10 eieren uit te broeden. Deze foto’s zijn echter in natuurgebieden gemaakt, één in het najaar als voedsel zoeken hun voornaamste zorg is, de andere in het voorjaar wanneer een baltsend mannetje een vrouwtje probeert te imponeren.

• 

• 

• 

• 

Roodborst

Vanaf oktober tot april is er altijd wel een Roodborst die ervoor kiest zich mijn tuin als winterterritorium toe te eigenen. Maar ook tijdens mijn wandelingen kom ik steevast Roodborsten tegen.

• 

• 

Het is een van de weinige vogelsoorten die het het hele jaar door te horen is. Aan het slot van een tocht over het Mantingerveld op 24 februari word ik door een Roodborst vanaf een hoge zangpost luidkeels toegezongen:

• 

• 

• 

Matkop

Het portret van de hierboven afgebeelde Matkop koos ik als voorkant van de door mij begin januari verstuurde nieuwjaarskaarten. Het is overigens de enige keer dat ik deze mezensoort voor de lens krijg. Determinatie in het veld lukt het best op basis van het geluid. Dit exemplaar zit evenwel zwijgzaam tussen het naaldhout voor een korte tussenstop. Dus moet ik vogelboeken raadplegen om verwarring met een Glanskop uit te sluiten. Informatie over het onderscheid is hier👈 te lezen.

Staartmees

Hun ijle contactroepjes attenderen mij regelmatig op Staartmezen. Ik zie ze in het Bargerveen, maar ook bij mijn meeste boswandelingen en in bosschages nabij de Grote Rietplas. Rusteloos foeragerend van tak naar tak is het geen eenvoudige opgave ze lang in beeld te houden.

• 

• 

• 

• 

Grote Bonte Specht

• 

• 

• 

Aan het slot van de wandeling in het Noordbargerbos waarop ik zowel Roodborsten als de Matkop portretteer krijg ik ook deze ijverig hakkende Grote Bonte Specht voor de lens. De in het bericht Winterweek 👈 gefotografeerde spechten kan ik enkele maanden later een tijdlang dagelijks vanuit de huiskamer observeren.

Sperwer

Hoog in de boom verschijnt een Sperwer. Alarmerende bosvogels maken mij opmerkzaam op de korte aanwezigheid van deze roofvogel. Sperwers zijn gespecialiseerd in het verschalken van kleinere vogels door ze vanuit de dekking onverhoeds te verrassen. Net voor hij verder vliegt kan ik deze naar potentiële prooien speurende Sperwer op beeld vastleggen.

Heel anders verloopt mijn vluchtige ontmoeting met een Sperwer bijna een half jaar later. Boven de duinen op Landerumerheide zie ik een roofvogel tegen de strakblauwe lucht. In eerste instantie denk ik aan een Torenvalk. Als ik inzoom op de foto’s die ik maak herken ik een Sperwer. Een gelukstreffer, zo’n foto van een vogel die doorgaans al uit het zicht verdwenen is als je hem opmerkt.

• 

• 

Drieteenstrandloper

Het biotoop van de Drieteenstrandloper is duizenden kilometers lang en maar enkele tientallen meters breed. Zij bemachtigen hun prooi door de af- en aanrollende golven op het strand te volgen. Foto’s van deze grappige vogeltjes zijn dan ook uitsluitend aan de kust kan maken.

• 

• 

• 

• 

• 

De inkt waarmee ik het biotoop van de Drieteenstrandloper beschrijf is nog maar nauwelijks droog of ik ontdek bij het grotendeels drooggevallen Meisterplak in Midsland aan Zee een Drieteenstrandloper. Geen golf te bekennen..Mijn beschrijving van het biotoop behoeft dus enige nuancering. Misschien vertoont het Meisterplak overeenkomsten met hun broedgebied. Ze leggen hun eieren ongetwijfeld niet aan de vloedlijn.

• 

• 

• 

• 

Wulp

In de broedtijd kun je in de duinen, maar ook in het binnenland Wulpen aantreffen. Op Terschelling kan ik dan vaak hun melodieuze jodelende triller horen, maar soms ook in de buurt van mijn huis in Emmen. Al zijn ze daar in de loop van de tijd wel schaarser geworden.

’s Winters verzamelen ze zich aan de kust in grote groepen en foerageren in de polder of op het Wad.

In maart bevolken nog steeds honderden Wulpen groepsgewijs de polder of de kwelder bij Striep. Waarschijnlijk wacht het merendeel op een geschikt moment om naar de noordelijke broedgebieden door te vliegen. De eerste Wulpen die in de Terschellinger duinen hun territorium bezetten heb ik ook al gehoord. De foto hierboven toont twee Wulpen die deel uitmaken van een groep van circa 50 exemplaren.

Vink en Koolmees

Koolmezen kun je dagelijks spotten en Vinken zijn evenmin schaars. In een stukje moerasbos in het Bargerveen zie ik ze korte tijd bij elkaar zitten op een kale boomtak. Het oogt als een gezellig onderonsje.

• 

• 

Boomklever

Op zoek naar Goudhaantjes speur ik verschillende bossen rondom Emmen af. Zo beproef ik ook mijn geluk in de boswachterij Sleenerzand. Ik tref ze er inderdaad aan, maar zoals ik al beschreef in mijn bericht “Winterweek” 👈 blijken ze erg lastig te fotograferen. Gelukkig krijg ik meer medewerking van een Boomklever. Die is ook mooi!

• 

• 

Goudvink

Aan het begin van een wandeling door het Bargerveen sta ik op een zonnige decemberdag oog in oog met twee vrouwtjes Goudvink. Ze doen zich te goed aan de laatste bessen van de meidoorn. Precies drie maanden later ontdek ik in een ander deel van hetzelfde natuurgebied aan het eind van mijn wandeling tenminste twee paar Goudvinken op zoek naar voedsel in de begroeiing langs het toegangspad naar de vogelkijkhut. In de winter vormen de knoppen van diverse struiken hun voornaamste voedselbron. Met wat geduld lukt het me nu een mannetje Goudvink in de zoeker te krijgen. De borst is uitbundig oranje gekleurd, maar de wirwar van takken op de foto’s bekoren me minder. Ik zoek de duidelijkste maar uit.

• 

• 

• 

Groenling

Een vinkensoort die ik de laatste jaren veel minder vaak zie verschijnt tot mijn genoegen op 9 maart bij de voedertafel in de tuin.. Twee Groenlingen doen zich bij herhaling tegoed aan de daarop uitgestrooide zonnepitten. Dat ik ze veel minder vaak zie is wellicht te wijten aan de ziekte het Geel, veroorzaakt door de Trichomonas gallinae parasiet. Deze parasiet veroorzaakt ontstekingen in de snavelholte, keel, krop en slokdarm. Verhongering of verstikking is veelal het gevolg.

• 

• 

• 

• 

Het gemeentegroen langs ons vorige huis bestond meer dan 25 jaar geleden grotendeels uit Hondsroos. In het najaar kwamen dan flinke groepen Groenlingen op de rozenbottels af.

Keep

Er zijn winters dat er weinig Kepen in ons land te zien zijn. Het zijn broedvogels uit Scandinavië die vooral in mastjaren in flinke aantallen onze beukenbossen opzoeken. In het bos bij Odoorn zag ik enkele Kepen het afgelopen najaar, maar de foto die ik van één van die Kepen maakte steekt schril af tegen de opnamen van de Keep die plotseling in maart in mijn tuin opdook.

• 

• 

• 

• 

Ekster

Een lid van de kraaienfamilie en daarmee niet erg geliefd bij veel mensen vanwege de onhebbelijke gewoonte andere vogels het leven zuur te maken. Maar toch in bepaalde omstandigheden fotogeniek en zeker ook slim.

In de vorige eeuw was de Ekster op Terschelling een zeer schaarse broedvogel. De atlas van de Nederlandse broedvogels uit 1979 laat op het kaartje dat door stippen de aanwezigheid van broedende Eksters aanduidt een nagenoeg aaneengesloten verzameling stippen op de kaart van Nederland zien, met uitzondering van enkele waddeneilanden. Die leemte is inmiddels wel opgevuld.

• 

• 

• 

Zwarte Kraai

Kan een Ekster bij gunstig invallend licht nog wel een prachtige blauwgroene glans op het verenpak vertonen, bij een Zwarte Kraai moet ik toch meer moeite doen om het dier niet als een uitsluitend zwarte vlek in de vorm van een vogel te portretteren. De hier gefotografeerde Kraai laat zich nu eens van zijn beste kant zien.

Veldleeuwerik

Onderweg over het Mantingerveld wijst een andere vogelaar mij op de aanwezigheid van Veldleeuweriken wat verderop. Zo langzamerhand is een ontmoeting met deze voorheen talrijke vogels een bijzonderheid geworden. Ik herinner me een meivakantie in Denemarken 12 jaar geleden waar de hele tijd rondom onze vakantiewoning de prachtige zang van Veldleeuweriken te horen was.

Ze zingen langdurige strofes hoog in de lucht en keren tijdens het slotakkoord terug op de bodem. Op het Mantingerveld bezorgt hun zang mij zo kort na een week met sneeuw en ijs een voorjaarsgevoel.

• 

• 

• 

De zingende vogel die ik aan het eind van mijn wandeling vanuit de verte hoor lijkt mij afkomstig van een Boomleeuwerik. Helaas kan ik deze vogel niet lokaliseren.

Ooievaar

Dat het voorjaar in aantocht is blijkt ook in het weekend van 20 en 21 februari. Bij inspectie van het paalnest in Wilhelmsoord op zaterdag zie ik dat één van de Ooievaars is teruggekeerd. Een dag later zijn ze met z’n tweeën.

• 

• 

• 

• 

• 

Reigers

Terwijl de eerste Ooievaars in februari hun nestplaats inspecteren, zie ik niet ver daarvandaan nog een paar Grote Zilverreigers en een Blauwe Reiger op een weiland. In de winter zijn Grote Zilverreigers tegenwoordig zeer talrijk omdat onze broedvogels dan gezelschap krijgen van overwinteraars uit andere delen van Europa. Op sommige plekken vormen zich soms grote groepen. In de broedtijd zijn in mijn omgeving alleen de Blauwe Reigers nog prominent aanwezig.

• 

• 

• 

• 

• 

Eenden

In maart kun je op diverse plekken paartjes eenden aantreffen.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Vanuit Topaas heb ik bij aankomst een riant uitzicht op de waterpartij in de duinvallei. Behalve het paar Slobeenden tel ik op een gegeven moment 43 Grauwe Ganzen. De exotische woekerplant Watercrassula blijft evenwel een bron van zorg. Ik krijg een mail met de mededeling dat in het kader van de bestrijding ervan nogmaals een laagje zand van de Grote Plak moet worden verwijderd en elders ondergronds opgeborgen. Bijgevolg moet de Grote Plak opnieuw worden drooggelegd. Dit wordt gerealiseerd door grondwater weg te pompen waardoor het oppervlaktewater door de bodem verdwijnt. Na een week kijk ik uit op een zandvlakte waar alleen de paddenpoel nog herinnert aan de watervlakte.

Elders op het eiland zijn nog genoeg waterpartijen die een grote aantrekkingskracht op diverse eendensoorten uitoefenen.

• 

• 

• 

Fuut

Een tweetal Futen zwemt en duikt af en toe in het water bij mijn huis. Het is mij vooralsnog niet duidelijk of het om een echtpaar gaat. Het is denkbaar dat het een volwassen Fuut met een jong van het afgelopen jaar betreft. Immers, op de Grote Rietplas zag ik tot diep in de winter meermalen een Fuut vergezeld door een nog steeds om een visje bedelend jong.

• 

• 

• 

Steenlopers

In de eerste week van februari maak ik een fietstocht met kleindochter Sofie door de duinen naar West-Terschelling en daarna langs het Wad terug naar Midsland.. Op een grasveldje bij de haven foerageert een groepje opvallend tamme Steenlopers. Ik kan ongestoord met mijn Iphone een filmpje van de vogels maken.

Eind maart fiets ik dezelfde route opnieuw en tref op meerdere plekken tussen de basaltblokken opnieuw Steenlopers. Een paar fietsers die er ook naar kijken denken aanvankelijk dat het jonge Scholeksters zijn. Op zich geen gekke gedachte omdat een paartje (veel grotere) volwassen Scholeksters ernaast zit, maar ik kan ze uit de droom helpen. Het is wel hun verdienste dat ze mij op hun aanwezigheid opmerkzaam maken. Vergeleken met de “Bonte Pieten” zijn het onopvallende verschijningen.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Rotgans

Even daarvoor heb ik mij vanaf de waddendijk bij het industrieterrein vergaapt aan een indrukwekkende groep Rotganzen op het wad.

Tot in mei kun je Rotganzen in Nederland aantreffen. Daarna vliegen ze in recordtijd naar hun broedgebieden in het Poolgebied.

• 

• 

• 

• 

• 

Sneeuwgors

Zo’n beetje de laatste wintergasten tref ik op nieuw gevormde duintjes op het strand bij West aan Zee. Voor mijn persoonlijke lijst is dit een nieuwe soort en dus een hoogtepunt voor de vogelaar in mij. In eerste instantie zie ik ze verdwijnen achter een heuveltje opgestoven duinzand. Als ze bij mijn nadering opvliegen en iets verderop opnieuw naar beneden gaan krijg ik een tweede kans. Gelukkig voor mij blijven ze nu lang genoeg rondscharrelen om het tafereel vast te leggen.

• 

• 

• 

• 

Leuk om te zien dat hun verenkleed perfect past bij de omgeving en dat deze vederlichte vogeltjes ook het duinzand doen opstuiven.

Scholekster

Eind februari begin ik uit te kijken naar de lentebodes van de vogelwereld. Al vroeg in januari bespeur ik gedragsverandering bij de standvogels. Ze worden luidruchtiger, Koolmezen en Pimpelmezen laten voorzichtig hun zang horen.

Maar in deze periode kijk ik vooral uit naar vogels die de afgelopen maanden in warmere streken hebben doorgebracht.

Zo verschijnen dan bijvoorbeeld de Scholeksters die in het binnenland broeden daar begin maart. In de loop van deze maand volgen kleinere vogels zoals de Witte Kwikstaart.

Bij mijn fietstocht langs de waddendijk op Terschelling zie ik veel Scholeksters die een tussenstop maken als onderdeel van hun reis naar het broedgebied.

• 

• 

• 

Witte Kwikstaart

Rondom de Grote Plak zijn bij het terugtrekkende water voortdurend Witte Kwikstaarten actief.

• 

• 

• 

• 

Grutto

Grutto’s zijn eveneens onderweg naar hun broedgebieden. Als ik eind maart in de polder bij Lies loop hoor ik van alle kanten Grutto’s hun naam roepen. Die hebben ongetwijfeld hun bestemming reeds bereikt. Van de Grutto’s aan de andere zijde van de waddendijk vermoed ik dat ze een rustpauze hebben ingelast voor ze beginnen aan de laatste etappe naar het einddoel van hun reis.

• 

• 

• 

Stormmeeuw

Ook Stormmeeuwen maken weer hun opwachting voor Topaas. Op 22 maart moet het wegpompen van het water nog beginnen en zie ik er meerdere exemplaren zwemmen.

Een dag later treft een paartje de noodzakelijke voorbereidingen voor het produceren van nageslacht.

• 

• 

• 

Grauwe Gans

Ook Grauwe Ganzen zie ik “de daad” die tot nageslacht moet leiden verrichten. Doen de Stormmeeuwen dat op het droge, de ganzen prefereren het water als plaats van handeling. Na afloop uitten ze met gestrekte hals hun tevredenheid.

In de komende maanden zullen we zien waar het allemaal naar toe leidt.

Fazant

De in het duingebied altijd wel aanwezige Fazant trekt regelmatig de aandacht door zijn schrille gekakel, steevast gevolgd door luidruchtig schudden van zijn veren. Reeds in het vroege voorjaar vertoont hij zich op zijn paasbest. Zijn veel soberder geklede vrouw laat zich nu zelden zien. Misschien zit ze de meeste tijd al op de eieren.

• 

• 

Later in het jaar verschijnt moeder Fazant met haar kroost dat voor een groot deel ten prooi valt aan roofvogels zoals de Bruine Kiekendief.

Bruine Kiekendief

De afgelopen week zijn de eerste Bruine Kiekendieven weer aan komen vliegen uit de zuidelijke overwinteringsgebieden. Ik zie ze regelmatig met hun schommelende vlucht laag over duin en moerasgebied vliegen, speurend naar iets van hun gading.

• 

• 

• 

• 

Voor Topaas zie ik tot dusver alleen een wijfje vliegen, maar bij het Waterplak wijst enige acrobatiek van twee kiekendieven op paarvorming.

Kauw (en Ekster)

Een poging een stukje kaas op de zolder van Topaas te verorberen wordt een muis fataal. De kaas zat in een muizenval die op scherp stond. Het diertje is niet het eerste slachtoffer. Gesneuvelde voorgangers deponeerde ik steeds tussen het helmgras en bleken in de kortste keren verdwenen. Nooit zag ik de verantwoordelijken. Deze keer leg ik de muis iets dichter bij huis en zie kort daarna Kauwtjes verschijnen.

• 

• 

• 

Steeds dezelfde Kauw houdt zich met de muis bezig. De tweede verzamelt inmiddels strootjes. Kennelijk wordt de eerste Kauw daar zo door afgeleid dat een Ekster zijn kans schoon ziet om met de muis het luchtruim te kiezen.

Lepelaar

Lepelaars zijn ook teruggekeerd. De eerste twee zie ik te laat om het vast te leggen, maar even later komt een derde Lepelaar overvliegen. Nauwkeurige observatie toont dat deze nestmateriaal in de snavel heeft.

Kortom de lente is begonnen.