Dit jaar is het een halve eeuw geleden dat het land art kunstwerk Broken Circle/ Spiral Hill van Robert Smithson (1938-1973) op het terrein van de zandafgraving nabij Emmerschans gerealiseerd werd. In track 3 van de audiotour👈 die ter gelegenheid van deze gebeurtenis gemaakt is vertelt Lee Ranaldo, oprichter van de experimentele rockband Sonic Youth en daarnaast bewonderaar van Smithson, hoe hij in 1983 op weg naar een optreden in Groningen zijn mede-bandleden overhaalde een omweg langs Emmen te maken om het kunstwerk met eigen ogen te aanschouwen. Het vinden van de juiste locatie was destijds echter geenszins een eenvoudige opgave. Temeer daar de meeste inwoners van Emmen geen flauw benul hadden van de aanwezigheid van zo’n toonaangevend land art project binnen hun gemeentegrenzen.
Eind 1983 verhuisden wij naar Emmen. We leerden de plek, op slechts enkele kilometers van ons nieuwe onderkomen, kennen als de “Gebroken Cirkel”.
Op warme zomerse dagen was het een geliefde locatie voor zonaanbidders, waarbij de kinderen in het zand speelden of verkoeling zochten in het water. Het recreatieve gebruik werd enige jaren oogluikend toegestaan. Uiteindelijk werd, wellicht mede uit veiligheidsoverwegingen, de toegang tot het (particuliere) terrein afgesloten.
De onbekendheid als kunstwerk komt ook ter sprake in een scriptie uit 1997 over de geschiedenis van Broken Circle / Spiral Hill. Ik vond het boekwerkje tussen de documentatie over Smithson die Anky rond de tentoonstelling in het CBK bij de 40e verjaardag van het land art project verzameld heeft. Als student kunstgeschiedenis beschrijft Allard Koers, zoon van een docent Engels op de school waar ik werkte, in de verantwoording van zijn scriptie:
“Mijn ouderlijk huis is slechts enkele kilometers verwijderd van Smithsons kunstwerk en het is van daaruit eenvoudig te bereiken. Waar voor vele geïnteresseerden geldt dat ze Smithsons earthwork slechts kennen van afbeeldingen in boeken, catalogi of tijdschriften, moet, ironisch genoeg, Broken Circle, Spiral Hill een van de eerste belangwekkende kunstwerken zijn geweest die ik met eigen ogen heb mogen aanschouwen. In de tijd van mijn eerste confrontatie met het werk was ik me nog nauwelijks bewust van de artistieke waarde ervan.”
De diapresentatie hieronder met foto’s uit de periode 1971-2011 geven een indruk van de ontwikkeling van het kunstwerk en het gebruik van de locatie in die periode.
In 2011 was Anky, samen met haar CBK-collega’s Hannie en Suze nauw betrokken bij de organisatie van de tentoonstelling “robert smithson – broken circle/spiral hill 40 jaar”.
Onderstaande foto maakte Anky in de voorbereidingsperiode.
Vanuit New York waren met een speciaal transport ten behoeve van de expositie waardevolle documenten en ontwerpschetsen uit het bezit van The Estate of Robert Smithson opgestuurd. De onthulling van de inhoud van de kisten was voor de organisatoren een spannende gebeurtenis.
In het zaalblad👈 van deze tentoonstelling is veel achtergrondinformatie te lezen.
De opening werd onder meer opgeluisterd door de aanwezigheid van Nancy Holt (1938-2014), de weduwe van Robert Smithson. Een onderdeel was de wereldpremière van de video ‘Breaking Ground: Broken Circle/Spiral Hill (1971-2011)’.
Nancy Holt 
deelnemers aan de openingsexcursie 
het is dringen op Spiral Hill 
Natuurlijk maakte een excursie naar het kunstwerk ook deel uit van het programma. Dankzij de familie de Boer, eigenaar van het terrein met de zandafgraving, was de gebroken cirkel in oude luister hersteld en het spiraliserende pad naar de top van de heuvel weer begaanbaar.
Gedurende de tentoonstelling was het mogelijk de locatie op gezette tijden te bezoeken. Op een mooie septemberdag kregen Wim en Puck er een rondleiding van Anky.
Recent is in diverse kranten aandacht besteed aan de ophanden zijnde activiteiten in verband met de 50e verjaardag van Broken Circle / Spiral Hill. In verband daarmee is onlangs de website brokencircle.nl👈 gelanceerd.
Ook het radioprogramma OVT wijdde een item aan de ontstaansgeschiedenis van dit unieke land art project. De interviewer toonde enige ongerustheid over de toekomst van het kunstwerk nu de zandwinningsactiviteiten beëindigd zijn en het terrein in andere handen is overgegaan. Het is vooralsnog niet duidelijk wat de plannen van de nieuwe eigenaar zijn. Het is te hopen dat Broken Circle / Spiral Hill daarbij gespaard blijft. Het geven van de status werelderfgoed aan het kunstwerk zou dat wellicht kunnen borgen.
Wat leuk Cor om dit zo weer een beetje vanuit Anky te zien. Ik heb pas zelf ook de dia-serie die Anky toen gemaakt heeft weer bekeken. Zoals je weet ben ik al wekenlang intensief bezig met BCSH. De proefopenstellingen en de officiële opening waren echt superleuk. En nu is alles gereed voor de open weekenden. De kaartverkoop loopt als een trein, meer dan de helft van alle kaarten was in het weekend na de opening al verkocht. Je noemt de audiotour, ik ben met de makers ervan met Bonne en Linda de Boer op een mooie zondagmiddag bij Broken Circle geweest (ipv lekker op Terschelling te zijn 😎) dat was ook bijzonder. Bonne is de oom van Gerard de Boer. Bonne heeft mooie verhalen over hoe hij destijds aan het kunstwerk heeft meegewerkt. Hij was tot tranen toe geroerd toen hij weer op de locatie was omdat hij er al lang niet meer was geweest. Melle Muurling, een medewerker van Gerard de Boer, die er 40 jaar heeft gewerkt werkt ook enthousiast mee, hij was er tijdens de proefopenstellingen en bij de opening en hij vertelt honderduit over alles wat hij heeft meegemaakt in al die jaren met bezoekers van uit de hele wereld. Vind je het goed dat ik je blog doorstuur naar de anderen uit de projectgroep BCSH? Overigens is Martin Borchert de projectleider voor de weekenden. We huren hem daarvoor in! Leuk weerzien! Fijn weekend. Suze
Suze van der Ster
>
Fijn Suze om van je te horen hoe zoveel mensen die ooit op een of andere manier betrokken waren bij BCSH weer enthousiast worden. Met plezier heb ik naar de audiotour geluisterd. Mooi dat die online beschikbaar is en zelfs te downloaden. In de persoonlijke verhalen komt ook mooi tot uiting hoe zo’n project herinneringen en daarbij behorende emoties tot leven wekt. Ik werd bij het schrijven van dit stuk ook weer verrast door de prachtige fotoserie die Anky gemaakt heeft van BCSH door de jaren heen. Mooi dat Anky een korte lijn had met Melle zodat we samen met Wim en Puck een keer op een rustig moment een rondleiding van haar kregen. Natuurlijk mag je iedereen die mogelijk geïnteresseerd is op mijn blog attenderen. Ook ik deel graag mijn herinneringen. Ik ben van plan dit weekend ook weer eens de Fabriek te bezoeken. Prima gelegenheid om (bevrijd van mondkapjes) de lopende expositie “Arendsoog” met het werk van Pieter Immenga en Joop Vos te zien.
Mijn complimenten voor het mooie digitale archief op de website van het CBK Emmen. Zo vond ik snel veel informatie over de tentoonstelling uit 2011. Dank voor je uitgebreide reactie en ook van mij een fijn weekend!
Interessant en mooi geïllustreerd verhaal over dat prachtige stuk landschapskunst. Ik had er nog nooit van gehoord, maar mijn nieuwsgierigheid is wel gewekt. Ik heb in ieder geval die audiotour even opgeslagen, die hoop ik binnenkort eens te beluisteren.
Fijne zondag verder.
Dank je Jan. Je bent zeker niet de enige die nu voor het eerst hiervan hoort. Zo ben ik via jouw blog opmerkzaam gemaakt op de ecokathedraal bij Mildam. Daar ga ik te zijner tijd ook eens kijken.
Dat vind ik al jarenlang het mooie van bloggen, je pikt regelmatig interessante zaken van ver weg of dichter bij huis op.
Mooi stukje documentatie Cor. Mooi om te lezen dat een kunstwerk zoveel kan oproepen
bij mensen
Is dat niet één van de belangrijkste kenmerken van alle kunst, Hans. Alle denkbare emoties, zoals vrolijkheid, ergernis, blijdschap, verdriet, boosheid, troost. Of geen…Maar niet alleen emoties, ook nieuwe inzichten, nieuwe perspectieven, zelfreflectie. Zo kan ik nog bladzijden lang doorgaan. Maar hoe dan ook: kunst verrijkt het leven. Dank voor je complimenten!