Contrasten

The Whistler of Dreams

De meeste vertoningen die wij op Oerol bijwonen zijn in visueel opzicht spektakelstukken. Dat geldt in de regel niet voor de voorstellingen die onder de noemer storytelling zijn te categoriseren. In mijn terugblik op Oerol 2019👈 gaf ik de bijdragen van de Vlaamse verhalenverteller Geert Hautekiet en het theatergezelschap Mezrab als voorbeeld.

Raphael Rodan, een Joodse verhalenverteller, speelt in samenwerking met de Finse muzikant Erik Sjøholm de voorstelling The Whistler of Dreams.

Als wij op woensdag aan het eind van de ochtend, de kaartcontrole voorbij, in de wachtrij staan besluit Suze terug te gaan naar Topaas. Ze voelt zich niet lekker zodat ik zonder haar naar Rodan ga luisteren. Ze maakt op terugweg nog wel onderstaande foto.

Aan het begin van zijn verhaal polst Raphael het publiek of zich onder hen personen bevinden die in de voorspellende waarde van dromen geloven. Zoals te verwachten zijn de meningen verdeeld.

Hij vertelt over een droom waarin hij bar mitswa wordt en koppelt dit aan het verhaal van Jozef. Niet jullie Jozef de timmerman, maar onze Jozef uit het oude testament, zoals hij fijntjes opmerkt…Opnieuw polst hij ons, nu over wat wij weten van die Jozef.

Het eerste wat mij te binnen schiet is dat deze Jozef koning van Egypte wordt. Anderen herinneren zich dat hij door zijn broers in een put wordt gedumpt. Gaandeweg de voorstelling brengt hij voor mij de hele geschiedenis van Jozef👈 weer tot leven.

Raphael ontdoet het verhaal van Jozef uit het Oude Testament van religieuze connotaties en vertelt het opnieuw in het licht van zijn eigen ervaring: de afwijzing door zijn vader. Hij schakelt elegant tussen humor op het randje en diepgaande emoties, terwijl hij met het eeuwenoude verhaal reflecteert op nog altijd actuele, universele thema’s.

Van het begin tot het eind weet Rodan te boeien. Een aantal van zijn observaties blijven hangen. Hoe begrijpelijk het is dat Jozefs broers jaloers zijn omdat hij hun vaders lieveling is. Hoe vreemd het is dat hun vader Jakob één van zijn kinderen duidelijk meer liefheeft dan de anderen. Onder het publiek steekt geen van de aanwezigen de vinger op als ons gevraagd wordt of wij (indien van toepassing) verschil maken tussen onze kinderen.

En hoe raadselachtig is het dat, ondanks alles wat hem wordt aangedaan, Jozef geen moment wrok koestert.

Reflecterend op zijn eigen leven signaleert Raphael Rodan dat zijn reactie op tegenslagen haaks op Jozefs houding staat. Als een vriendin na een paar jaar van de ene op de andere dag een einde aan hun relatie maakt heeft boosheid de overhand. Hij realiseert zich naderhand wel dat liefdesverklaringen eigenlijk altijd met “ik” beginnen. Egoïstische motieven hebben ook in liefdesrelaties vaak de overhand. Raphael gaat reizen en krijgt nieuwe perspectieven. Zo kunnen tegenslagen op termijn toch uitmonden in een rijker leven.

In elk geval stemt deze presentatie tot nadenken. Misschien is dat juist wel hetgeen een goed verteld verhaal kenmerkt.

Niemand heet Rozenhart

Al houdt het niet over, toch is Suze de volgende dag voldoende hersteld om naar café de Groene Weide in Hoorn te fietsen. Op het programma staat het theaterstuk “Niemand heet Rozenhart” van Veenfabriek. Een groter contrast met ”The Whistler of Dreams” is nauwelijks denkbaar. Alles wordt uit de kast gehaald om een groot effectbejag te creëren.

De inhoud en uitvoering wordt adequaat samengevat in een recensie door Sander Janssens👈 in de theaterkrant.

De weersomstandigheden trekken op de dag dat wij het stuk zien een zware wissel op het uithoudingsvermogen van een groot deel van het publiek. De tribune staat volop in de brandende zon, zodat we bij binnenkomst gewaarschuwd worden passende maatregelen te treffen. Suze en ik weten nog net een plekje te bemachtigen op één van de treden van de toegangstrap die zich nog enigszins in de schaduw van de bomenrij ernaast bevindt. Wim, Puck en Maaike zijn ook bij deze voorstelling en treffen het in de brandende zon aanzienlijk slechter. Hun appreciatie van het gebodene is dan ook duidelijk minder dan die van ons.

‘s Avonds, tijdens de door Suze verzorgde maaltijd met mijn familie (als vanouds vlekkeloos bereid en smaakvol, ondanks dat zijzelf er in verband met haar conditie nog vanaf ziet mee te eten), evalueren we het stuk natuurlijk ook. Puck (met haar jarenlange onderwijservaring als directeur van een Montessorischool) ziet overeenkomsten met slotmusicals van groep 8. Ook daar is veelal een overdaad aan verkleedpartijen te zien…

Wim was net als ik gecharmeerd van de juridische paradox die in het pleidooi ten gunste van Rozenhart voor het behoud van het door haar geërfde vermogen wordt opgevoerd. De commune eist de erfenis op met het argument dat dit niet haar eigendom is. Waarop haar advocaten aanvoeren dat je iets wat je niet bezit ook niet kunt geven.

Ook de toeschouwers worden bij de intriges betrokken. Onder het publiek circuleert een ‘bewijsstuk’ dat Rozenharts standpunt moet ondersteunen. Maar zoals blijkt uit de aanvullende getuigenverklaringen die op het document worden geschreven zijn ook daar de meningen verdeeld.

Al met al zien we een opeenvolging van verwarrende situaties.

Hieronder een fragment uit de scene waarin Moeder Aarde het volk toespreekt:

In de slotscène zien we de vader zijn gestorven zoon ophalen terwijl Rozenhart hem troostend toespreekt. Nadat hij met zijn overleden kind uit het zicht verdwenen is krijgt Rozenhart een stroom van verwijten over zich heen gestort.

Na het slotapplaus haast het oververhit publiek op zoek naar verkoeling zich naar de uitgang. Ook deze volhouders, er vertrekken maar weinig toehoorders voortijdig, verdienen dat applaus. Er was voor de meesten van ons in elk geval genoeg vertier op het podium om het tot het eind vol te houden.

‘Er zijn volop catchy muzikale acts en extravagante personages, zoals een vlezige ‘oermoeder’ (Phi Nguyen), een dominante jager (Sharlee Daantje) of principiële boer (Jacobien Elffers). Terpstra lijkt iets te willen zeggen over eerlijk- en rechtvaardigheid, maar die boodschap raakt wat ondergesneeuwd in de overdadige regie van Joeri Vos.’

Elisabeth Oosterling in een recensie in NRC