Tot 1962 was Vlieland voor passagiers van Rederij Doeksen alleen rechtstreeks vanaf Terschelling te bereiken door vanaf de veerboot “Friesland” op weg naar Harlingen ter hoogte van de Ree van Vlieland over te stappen👈. Daartoe kwam de veerboot “Vlieland” langszij en werd, nadat van beide schepen de reling was geopend, een loopplank neergelegd waarover de Terschellingers met bestemming Vlieland en de Vlielanders met bestemming Harlingen van boot konden wisselen. Vervolgens werd de valreep weer weggehaald en hervatte de boot van Terschelling de koers naar Harlingen, terwijl de Vlieland terugkeerde naar de thuishaven. Als het weer te slecht was om deze procedure te volgen voer de Vlieland rechtstreeks naar Harlingen.

De vader (“fiene Wim” – Wim Ruijg was Gereformeerd) van één van mijn klasgenootjes op de lagere school (“Kees van fiene Wim”) had een kledingwinkel in Midsland en ging zo éénmaal per week met een koffer vol kledij naar het buureiland. Vanwege het vroege tijdstip waarop de boot afvoer, knapte hij meestal bij vertrek uit de haven van West-Terschelling nog een uiltje. Zo miste hij een keer de overstap omdat hij niet op tijd wakker werd. Er zat voor hem niets anders op dan die middag onverrichter zake met de boot vanuit Harlingen terug te keren.

In de legendarisch strenge winter van 1962-1963 (die met de door Reinier Paping gewonnen elfstedentocht) is in verband met de dichtgevroren Waddenzee Harlingen voor de veerboten onbereikbaar. Zelf ben ik aan het eind van de kerstvakantie passagier bij één van de laatste overtochten naar Harlingen . Het is mijn eerste jaar op de HBS. Pas eind maart kan ik weer een weekend naar huis.

Omdat Harlingen onbereikbaar is, vaart de veerboot Vlieland van Vlieland via de Vlielander Ree naar Den Helder en op een gegeven moment zelfs helemaal naar IJmuiden. Vanaf de Ree varen de Vlieland en de Stortemelk II naar Terschelling. Spoedgevallen en post gaan per vliegtuig. (Uit: Historie van Rederij Doeksen vanaf 1908👈).

Mijn oma, destijds bijna 85 jaar, is zo’n spoedgeval. Eind januari wordt zij zo naar het ziekenhuis vervoerd, waarbij mijn moeder haar mag vergezellen. Zo kan die op 27 januari, de verjaardag van haar zuster tante Anna bij wie ik in de kost ben, ons verrassen met een bezoek.

De eerste keer

Het duurt tot het begin van de jaren ’90 voordat ik een voet op Vlieland zet. Althans heb ik geen “actieve” herinnering aan een mogelijk eerder bezoek.

Als Anky en ik in de zomervakantie jaarlijks met onze kinderen enkele weken in “Schoonoord” doorbrengen komen haar ouders soms ook een paar dagen logeren. Bij één van die gelegenheden oppert Anky het idee om gezamenlijk een dagreisje naar Vlieland te boeken.

Zo gezegd, zo gedaan. Met ons aan boord zet het motorschip Petra koers naar het buureiland. Ter hoogte van het Vliegat golft de zee nogal onstuimig waardoor het water af en toe over de reling slaat. De schipper biedt de mogelijkheid om in de kombuis te schuilen voor het water, maar met name mijn schoonvader ziet daar niets in. Hij geniet zichtbaar van de avontuurlijke overtocht. Van Anky’s moeder mocht het wel wat minder.

Typerend voor de vogelaar in mij is de herinnering aan de Jan van Gent die langs vliegt, de enige keer dat ik tot dusver deze zeevogel in levende lijve zag. Zo’n ankerpunt in mijn geheugen👈 zal de lezer misschien verbazen, maar bij mij roepen vogelwaarnemingen net als sommige muziek vaak associaties met gebeurtenissen uit het verleden op.

Over het verblijf op Vlieland die dag kan ik alleen maar fantaseren. Vermoedelijk hebben we er fietsen gehuurd, er rondgereden en zonder twijfel de vuurtoren beklommen.

Met de Koegelwieck

Anders ligt dat met de tweede keer. Al is daarbij raadpleging van het fotoarchief behulpzaam. In het fotoalbum van 1996 zie ik een foto waarop ik met mijn kinderen en een vriendje van Nienke nabij de vuurtoren sta afgebeeld.

Rederij Doeksen laat inmiddels sommige afvaarten met de snelboot de “Koegelwieck” een ommetje langs de haven van Oost-Vlieland maken ten behoeve van de toeristen die een dagje Vlieland willen ervaren. Vlielanders kunnen zo eveneens profiteren van een snelle verbinding met Harlingen. De overtocht is nu wel veel minder avontuurlijk dan de vorige keer.

Met zijn tweeën

Ook in 2012 maken Anky en ik op deze manier de overtocht. We huren fietsen bij Jan van Vlieland en verkennen het eiland in de omgeving van het dorp. Net als op Schiermonnikoog kent Vlieland maar één dorp. Terwijl op Schiermonnikoog de veerboot enkele kilometers buiten het dorp aanmeert, loop je op Vlieland vanaf de haven vrijwel rechtstreeks de bewoonde wereld in.

De digitale fotografie heeft ertoe geleid dat het inplakken van ontwikkelde foto’s in fotoalbums tot het verleden behoort. Vanaf 2009 stelt Anky jaarlijks fotoboeken samen die dankzij fotoservices het gehannes met fotohoekjes om ze netjes in te plakken overbodig maakt.

In het album van 2012 vind ik twee bladzijden met collages van foto’s gemaakt bij ons derde uitstapje naar Vlieland.

Onwillekeurig maken we in het dorp een vergelijking tussen de badgasten op Terschelling en de Vlielandgangers. We hebben de indruk dat de laatste categorie een wat chiquere uitstraling heeft.

We nemen eveneens een kijkje op de begraafplaats. Het valt ons op dat blijkens de grafschriften nogal wat niet-eilanders kennelijk zo verknocht aan het eiland waren dat begraven op Vlieland hun laatste wens was.

De laatste foto op de collage hierboven is ongetwijfeld tijdens de terugreis vanachter het glas van de snelboot genomen. Voor een nat pak hoefden we nu niet te vrezen…

Vlieland 2022

Als Jan en Nora met de kinderen deze zomer eind juli zich aan het begin van mijn laatste vakantieweek bij mij voegen blijkt dat zowel bij Jan als bij mij hetzelfde idee heeft postgevat. Met zijn tweeën een dagje naar Vlieland! Jan zoekt uit hoe we ernaartoe kunnen. We kunnen de waddentaxi Zeehond 👈boeken. De capaciteit is echter dusdanig dat we wel naar Vlieland kunnen, maar dat de terugreis is volgeboekt. Gelukkig vindt Jan daarvoor een alternatief. We mogen terugvaren met de Willem Jacob👈, een 26 meter lange zeilklipper.

Als we ons op maandagochtend een kwartier voor het vertrek bij de schipper van de waddentaxi melden heet hij ons welkom, maar hoeft hij onze boeking niet te zien. Dat gelooft hij wel. Vlak na ons komt nog een vrouw met haar dochtertje aan boord waarna de schipper besluit een minuut of tien voor de afgesproken tijd te vertrekken. Het aantal passagiers aan boord stemt overeen met het aantal reserveringen op zijn telefoon….Er zijn veel meer zitplaatsen beschikbaar, maar veiligheidsvoorschriften staan minder opvarenden toe, zo vertelt hij ons.

Na het verlaten van de haven mogen we naar de voorplecht gaan. Wat een geweldige ervaring zo vlak boven het water rond te kijken in plaats vanaf de hoge positie die we gewend zijn op de veerboten!

Een fotoreportage van de heenreis die nauwelijks een half uur in beslag neemt laat zien dat er veel activiteit op het water is:

Nadat we zijn afgemeerd huren we meteen twee fietsen. Voor mij een elektrische om Jan bij onze rondtocht over Vlieland toch enigszins partij te kunnen geven. Maar eerst gaan we natuurlijk onszelf verwennen met koffie en gebak.

Daarna begint onze rondrit over Vlieland. Ons eerste doel is de weg westwaarts te volgen naar het Posthuis, het begin van de Vliehors en de Kroonspolders. Het is een route die we bij vorige gelegenheden niet hebben gevolgd.

Halverwege stappen we even af om over het wad uit te kijken. Aangekomen bij het niet toegankelijke militaire oefenterrein rijden we nog een klein stukje zuidwaarts om een wandeling bij de Kroonspolders te maken.

We lopen terug naar onze fietsen en rijden naar de meest westelijke strandovergang.

Over het zand nabij de vloedlijn is een strandbus met een wel heel bijzonder bandenprofiel gereden.

Het is hoog tijd voor een hapje. Maar ai, bij het Posthuis aangekomen blijkt dit op maandag gesloten. Er zit dus niets anders op dan onze route over een fietspad door de duinen te vervolgen. Opvallend vinden we dat een flink deel van het duingebied is afgerasterd en daarom niet toegankelijk. Gelukkig is het strandpaviljoen aan het einde van de badweg wel geopend. Alle tafeltjes zijn bezet, maar wij installeren ons op een gerieflijke bank en nemen ruim de tijd voor onze lunch.

Welgevoed slenteren we een stukje langs de vloedlijn, waarna we een pad over de duinen volgen dat ons tussen de zomerhuizen brengt.

In de verte zien we de vuurtoren . Daar kunnen we natuurlijk niet omheen.

Het bouwwerk zelf is niet zo hoog, maar geplaatst op de top van het 40 meter hoge Vuurboetsduin heb je er toch een prachtig uitzicht. En in tegenstelling tot de Brandaris is deze vuurtoren wel geopend voor publiek. Dus na de klim naar de top van het duin kan die 16,8 meter van de toren zelf (wel tegen betaling) er ook nog wel bij.

Fietsend door het bos en langs het kampeerterrein bereiken we de oostelijke strandovergang. Aan de overkant van het water zien we Terschelling liggen. Hoe vaak hebben we daar vanaf het Groene Strand niet westwaarts naar het eiland gekeken waar we vandaag zijn?

Dan is het tijd om terug te keren naar het dorp. We hebben ervoor gekozen voorafgaand aan de terugtocht met de Willem Jacob niet aan boord, maar in het dorp te eten. Jan maakt nog een foto van het havenplein terwijl ik met mijn kijker vanaf een bankje het wad afspeur. De veerboot maakt aanstalten te vertrekken.

Tegen zessen spoeden we ons naar verhuurbedrijf Zeelen om de fietsen in te leveren. Fietsen op slot, sleutels in de brievenbus…

Dan is het zoeken naar de ligplaats van de Willem Jacob in de jachthaven. Als we op de aangegeven plek aankomen blijkt het schip aan de overkant van het water te liggen. Dus moeten we ons alsnog haasten om via de route rondom de jachthaven iets voor half zeven net op tijd bij de klipper aan te komen. Al is de vertrektijd hier niet zo strak geregeld als bij het openbaar vervoer. Om aan boord te komen moeten we wel via het gangboord van een ander schip lopen.

Schipper Hanneke geeft, behalve enkele veiligheidsinstructies, wat informatie over de historie van het schip.

De Willem Jacob is een bijzondere klipper, gebouwd in 1889. Bovendeks is het authentieke schip gericht op sportief zeilen. Benedendeks bevindt zich een comfortabele accommodatie, voorzien van open haard, veel daglicht en comfortabele banken. Afgelopen jaren is het schip volledig gerestaureerd.

De Willem Jacob heeft nog steeds de mooie houten luikenkap, die stamt uit de periode dat ze met vracht voer. De luiken zijn gemaakt van mooi verweerd, grijs hout. Je kunt er op zitten, lopen en heerlijk in de zon liggen. Er is volop ruimte. Op het achterdek bevinden zich comfortabele bankjes. Hier kan je rustig en veilig genieten van de activiteiten aan dek.

In de loop van de tijd is de Willem Jacob ook voorzien van een motor, waarvan spaarzaam gebruik wordt gemaakt.

Naast Hanneke bestaat de crew op deze reis uit Jolanda, Jan, Sven en Peter. Ook passagiers mogen op vrijwillige basis een helpende hand verlenen. Dat boeit Jan wel. Hij krijgt met een aantal anderen daartoe voor de afvaart uitleg. Een rol als opstapper zie ik minder zitten. Het lijkt mij verstandiger me te beperken tot het maken van foto’s. Hoewel…

De motor wordt gestart nadat de schipper toestemming heeft gekregen te vertrekken. Achter ons hebben we zicht op het strand waar we een paar uur eerder nog stonden. Aan boord worden de eerste voorbereidingen getroffen voor het hijsen van het zeil.

Het wordt een prachtige terugreis, zeker voor een landrot als ik. Er staat nauwelijks wind zodat ik in alle rust de gang van zaken aan boord en rondom kan observeren. De meeste passagiers aan boord hebben een meerdaagse tocht geboekt. Een Duitse mevrouw, die overigens voortreffelijk Nederlands spreekt, maakt net als wij alleen de overtocht van Vlieland naar Terschelling. Eén van de opvarenden vertelt mij, nadat hij gehoord heeft dat ik les heb gegeven, dat hij soms wereldreizen maakt aan boord van schepen met middelbare scholieren. Zij hebben zich aangemeld om een deel van hun schooltijd op zee door te brengen en zo naast regulier onderwijs ook levenservaring opdoen. Op zo’n boot ben je langere tijd op elkaar aangewezen wat ongetwijfeld bijdraagt tot een goede sociale ontwikkeling. Daarnaast zijn er docenten aan boord die hulp bij het huiswerk kunnen bieden. Ik herken het omdat ik ook een keer zo’n leerling in de klas had, die halverwege het schooljaar met dat doel vertrok.

Ondertussen zien we de waddentaxi passeren, op een drooggevallen plaat een groepje mensen gezellig borrelen, diverse kwallen in het water en allerlei vaartuigen. Bij de boeg van de Willem Jacob voert Sven diverse capriolen met de fokkenschoot uit.

Als we Terschelling naderen mogen de vrijwilligers weer in actie komen om te helpen bij het oprollen van de zeilen.

Onder het toeziend oog van de ondergaande zon en twee bijzonnen varen we de haven van West-Terschelling binnen. We verlaten de boot, maar niet voordat we de crew bedankt hebben voor de prachtige terugreis!

Als dank krijgen wij een kaart met een link👈 naar foto’s die tijdens deze overtocht gemaakt zijn. (Volg de tab “Foto’s”, scroll naar beneden en druk op “klik hier”.)

Naschrift: Is het toeval? Vandaag, 11 oktober 2022, lees ik in het Dagblad van het Noorden een artikel👈 over een meisje dat volgende week vanuit Harlingen begint aan een zeereis aan boord van driemaster Thalassa in het kader van het project School at Sea…….