Niets te halen, maar genoeg te beleven

Recensies, gespiegeld aan eigen ervaringen

Sabine Pater, hoofd programmering van Oerol, wordt in de laatste dagkrant voor de keuze gesteld haar mooiste moment tot dan toe van de editie 2022 van het festival te benoemen.

Sabine: “Ja, dat is moeilijk kiezen.”

Je moet kiezen!

Sabine: “Ik voelde me erg goed toen ik de voorstelling Hier valt niets te halen bekeek van Wabi Sabi, Het Houten Huis en PeerGroup. Die voelde enorm in balans: de tekst, de muziek, dans, beweging, het gebruik van de locatie en het belangrijke onderwerp van de voorstelling zelf: armoede. Het stuk maakte goed gebruik van gedegen onderzoek naar armoede in Nederland. Aan het einde legde iemand uit dat de voorstelling ook op haar ervaringen is gebaseerd. Als je het publiek meeneemt in de verwondering en de belevingswereld, als de verbeeldingskracht centraal staat, dat is wanneer het je raakt, dan voel je het in je lijf. Dat zag ik bij veel andere voorstellingen trouwens ook terugkomen.”

Het is de laatste voorstelling waarvoor wij kaarten hebben gereserveerd. Bij zo’n overdaad aan vertoningen waaruit je vooraf een selectie moet maken loop je altijd het risico net de hoogtepunten te missen. Al blijft het benoemen daarvan toch ook een kwestie van subjectiviteit. Zo zijn Puck, Wim en Maaike zeer onder de indruk van de productie ”De brieven van Mia”, terwijl de recensie in de Theaterkrant👈 van dit stuk op zijn minst zuinig is te noemen. Ik kan mij voorstellen dat de zeer passende locatie op de Tigerstelling de kracht van het oorlogsverhaal zeker ten goede is gekomen. Het is ook niet ondenkbaar dat de kritiek in deze recensie die is gebaseerd op een uitvoering ruim een maand voor het begin van Oerol door de producent ter harte is genomen en tot enkele aanpassingen heeft geleid. Maar dit zijn speculaties mijnerzijds aangezien ik geen van beide voorstellingen heb gezien.

Wij zien dus wel de uitvoering van “Hier valt niets te halen” door het collectief Wabi Sabi, Het Houten Huis en PeerGrouP op de locatie Dellewal. Het onderwerp is zwaar, maar de presentatie voelt niet zo.

‘Wat meer diepte en relativering had in deze 12+-voorstelling niet misstaan. Aan de andere kant leveren de muzikanten wel opgewekte tegenkleuren en ook zit het decor vol leuke trucjes, tunnels en andere geintjes. Visueel is het mooi, maar nieuwe inzichten over armoede levert het niet op.’ schrijft Vincent Kouters in de Volkskrant.

Voor hem misschien niet, maar wie zegt mij dat dat voor iedereen geldt? Zeker na het indrukwekkende verhaal van een ervaringsdeskundige aan het slot van het stuk zie ik dat veel mensen in het publiek de behoefte hebben er met haar over na te praten. Onder de radar heerst zo te zien in uiteenlopende milieus verborgen armoede. Deze voorstelling licht daarvan een tipje van de sluier op.

We zien een oudere dame worstelen met haar geldzorgen.

Een op het eerste gezicht geslaagde zakenman blijkt evenmin de touwtjes aan elkaar te kunnen knopen en wordt in de loop van het verhaal bedolven onder blauwe enveloppen.

Een jong meisje worstelt zich letterlijk (en in zekere zin ook figuurlijk) vanuit een ondergrondse put naar boven, maar vindt evenmin haar weg in de maatschappij.

De onoverzichtelijke situatie waarin deze tobbers zich bevinden wordt in het verloop van de voorstelling passend gevisualiseerd. Onderstaande foto’s geven een indruk.

Modern toneel kan, zo lijkt het, niet meer zonder een muzikale component. Evenals in de eerdere voorstellingen die we zagen ontbreekt die hier evenmin. Maar misschien hebben we daar ook onbewust op geselecteerd.

Concluderend neigt ons oordeel over “Hier valt niets te halen” meer naar de mening van Sabine Pater dan naar wat Vincent Kouters erover schrijft.

De Betonning

Niet ver van Dellewal bevindt zich de Betonning, het terrein dat als ontmoetingsplaats met name de muzikale entourage van de Westerkeyn heeft overgenomen. Aan het begin van de avond staat daar een live concert door Broken Brass, een negenkoppige band band gespecialiseerd in een next-level mix van pittige bassen en keiharde blazers, gepland. We hebben goede herinneringen aan een eerder optreden op Oerol.

Om de tussentijd aangenaam te overbruggen fietsen we naar restaurant de Loods waar ons aperitief naadloos overgaat in een diner. Als we om 17:25 uur vragen of we vast iets kunnen bestellen voor de maaltijd krijgen we te horen dat dat pas om half zes kan. Niettemin worden we, als we kort daarna onze keuze kenbaar mogen maken, in recordtijd bediend…. Dat dan weer wel. Ook op de kwaliteit valt niets af te dingen.

Zo komen we toch ruim een half uur voor de aanvangstijd van het optreden van Broken Brass op het festivalterrein. We vinden een plekje bij een bijzondere vorm van verhalen vertellen. Terwijl Ivan Winter een ”klant” knipt horen we op de achtergrond een monoloog. Hoewel ik er maar flarden van oppik gaat er toch een zekere rust van uit en bekort het de wachttijd.

Hij lijkt zich niet te bekommeren om verwachtingen, codes en tradities van formele podiumkunst. In plaats daarvan maakt hij, net als een DJ, een mix van alledaagse ingrediënten – zijn kapperszaak, vriendschappen, geluiden die hij in zijn omgeving oppikt, zijn dromen, zijn geheugen en zijn fantasie – en vertaalt dit naar een geheel eigen beleving, vanuit de kappersstoel.

Na afloop zie ik zowaar een bekend gezicht: Raphael Rodan, de verhalenverteller die twee dagen eerder over zijn dromen vertelde. Ik denk dat hij hiernaartoe gekomen is om bij een verwante podiumkunstenaar inspiratie op te doen. Bij toeval fotografeert Suze hem als hij ontspannen in een ouderwetse ligstoel wat zit te lezen.

Vanaf een verhoging recht voor het podium regisseert een technicus vanuit een provisorisch studiootje de verlichting tijdens het concert. Rondom het bouwsel staat daar publiek dat er voor kiest niet tussen de mensenmassa vlakbij het podium te staan. Schuin achter de technicus heb ik vrij zicht op het podium.

Vanaf deze plek neem ik een fragment van het concert op:

Suze blijft tijdens het concert op de verhoging maar ik waag me wat later tussen de hossende en dansende menigte beneden.

Vanuit verschillende perspectieven beleef ik tussen het uitgelaten publiek het concert.

Vanaf mijn positie zie ik dat Suze met haar camera op de verhoging tot de voorste rij is doorgedrongen. Ik maak een fotootje. Omgekeerd is het voor haar natuurlijk veel lastiger mij tussen het publiek te lokaliseren. Een variant op een afbeelding uit de zoekboekserie “Waar is Wally?” Daarom loop ik voor een fotomoment naar de voet van de verhoging.

Ondertussen worden we door de beide zangeressen, ondersteund door het Broken Brass Ensemble, getrakteerd op dampende versies van aanstekelijke dansmuziek. Dansen is niet mijn ding, muziek wel. Naar beste vermogen leg ik tussen de deinende fans nog een paar swingende uitvoeringen vast. Vooral beluisteren via ”oortjes” roept de sensatie van het moment weer in herinnering. De geluidskwaliteit van deze opnamen is gelukkig beter dan die van de eerste twee. Vraag me niet hoe dat komt, misschien een kwestie van automatische onderdrukking bij teveel omgevingsgeluid…Ik zeg maar wat.

De slotact registreer ik compleet.

Al met al fietsen we voldaan terug naar Topaas.

Hoe vind ik mijn fiets terug?

Tussen de overdaad aan (huur-)fietsen die deze week op Terschelling rondrijden is het soms lastig je fiets terug te vinden bij druk bezochte evenementen. Sommige fietsers hebben hun rijwiel daarom opgetuigd met versiersels zodat ze tussen al die stalen rossen onmiddellijk opvallen. Suze, met haar oog voor het ongewone, fotografeert ook deze keer weer de meest opmerkelijke creaties.

Om Oost

Op zaterdagmiddag sluiten we onze Oerolweek af met een lunch in Heartbreak Hotel, een kijkje bij de ruimtelijke installatie De Profundis en een bezoek aan het oord “Om Oost” bij de Wierschuur.

In onze keuze voor de lunch zijn we eensgezind: Polk Salad Annie met een glas witte wijn en water. De aankleding van het interieur en de aanduidingen van de consumpties op de menukaart van het strandpaviljoen verwijzen zonder uitzondering naar de tijd van de rock & roll en Elvis Presley in het bijzonder.

De duiding van de ruimtelijke installatie “De Profundis” lees ik achteraf in de toelichting van Oerol bij de diverse projecten:

Wees getuige van een ruimtelijke installatie waarbij de kwetsbare kant van architectuur centraal staat. Het werk is een stille interpretatie van ‘De Profundis’, wat letterlijk ‘uit de diepten’ betekent: een smeekbede van de mens tot het hogere. Een proces tussen de mens en een bouwwerk in opbouw dan wel verval.

Over de schepper Felipe van Laar, afgestudeerd bouwkundige die zich daarna ontwikkelde tot beeldend kunstenaar:

Hij laat zich vooral inspireren door bouwwerken waarin het kantelpunt tussen materialiteit en betekenis voelbaar is, zoals bij constructies in opbouw of verval en de achterkant van façades. Hij is gefascineerd door het precieze ogenblik waarop sacraliteit in architectuur ontstaat, of verdwijnt. Zijn werken tonen zich dan ook vaak onbepaald en onaf, als momentopnamen van deze zoektocht naar iets hogers, vastgelegd in de tijd.

Onaf en onbepaald, dat kan ik onderschrijven na het bekijken van de Profundis. Zonder deze verduidelijking zou ik er op een andere locatie zo aan voorbijgelopen zijn in de veronderstelling dat het een bouwproject in wording is.

Op het oord “Om Oost” is het centrale thema het voedsel van de toekomst. Voedselinnovatoren, chefs en kritische denkers zwaaien hier de scepter. Hier wordt onderzocht of er een circulair, energieneutraal, inspirerend en toekomstbestendig terrein ontwikkeld kan worden. Wij kijken wat rond en zien onvermoede toepassingen van snackbakjes.

Voor wij naar de haven van West-Terschelling rijden wisselen we bij het eind van de waddendijk nog wat ervaringen uit met twee andere Oerolbezoekers. Zij blijven nog tot het slot, voor ons zit het erop.

Wij richten de blik weer op het vaste land, maar kijken terug op een week vol hoogtepunten!