Dit jaar is het een halve eeuw geleden dat het land art kunstwerk Broken Circle/ Spiral Hill van Robert Smithson (1938-1973) op het terrein van de zandafgraving nabij Emmerschans gerealiseerd werd. In track 3 van de audiotour👈 die ter gelegenheid van deze gebeurtenis gemaakt is vertelt Lee Ranaldo, oprichter van de experimentele rockband Sonic Youth en daarnaast bewonderaar van Smithson, hoe hij in 1983 op weg naar een optreden in Groningen zijn mede-bandleden overhaalde een omweg langs Emmen te maken om het kunstwerk met eigen ogen te aanschouwen. Het vinden van de juiste locatie was destijds echter geenszins een eenvoudige opgave. Temeer daar de meeste inwoners van Emmen geen flauw benul hadden van de aanwezigheid van zo’n toonaangevend land art project binnen hun gemeentegrenzen.
Eind 1983 verhuisden wij naar Emmen. We leerden de plek, op slechts enkele kilometers van ons nieuwe onderkomen, kennen als de “Gebroken Cirkel”.
Op warme zomerse dagen was het een geliefde locatie voor zonaanbidders, waarbij de kinderen in het zand speelden of verkoeling zochten in het water. Het recreatieve gebruik werd enige jaren oogluikend toegestaan. Uiteindelijk werd, wellicht mede uit veiligheidsoverwegingen, de toegang tot het (particuliere) terrein afgesloten.
De onbekendheid als kunstwerk komt ook ter sprake in een scriptie uit 1997 over de geschiedenis van Broken Circle / Spiral Hill. Ik vond het boekwerkje tussen de documentatie over Smithson die Anky rond de tentoonstelling in het CBK bij de 40e verjaardag van het land art project verzameld heeft. Als student kunstgeschiedenis beschrijft Allard Koers, zoon van een docent Engels op de school waar ik werkte, in de verantwoording van zijn scriptie:
“Mijn ouderlijk huis is slechts enkele kilometers verwijderd van Smithsons kunstwerk en het is van daaruit eenvoudig te bereiken. Waar voor vele geïnteresseerden geldt dat ze Smithsons earthwork slechts kennen van afbeeldingen in boeken, catalogi of tijdschriften, moet, ironisch genoeg, Broken Circle, Spiral Hill een van de eerste belangwekkende kunstwerken zijn geweest die ik met eigen ogen heb mogen aanschouwen. In de tijd van mijn eerste confrontatie met het werk was ik me nog nauwelijks bewust van de artistieke waarde ervan.”
De diapresentatie hieronder met foto’s uit de periode 1971-2011 geven een indruk van de ontwikkeling van het kunstwerk en het gebruik van de locatie in die periode.
In 2011 was Anky, samen met haar CBK-collega’s Hannie en Suze nauw betrokken bij de organisatie van de tentoonstelling “robert smithson – broken circle/spiral hill 40 jaar”.
Onderstaande foto maakte Anky in de voorbereidingsperiode.
Vanuit New York waren met een speciaal transport ten behoeve van de expositie waardevolle documenten en ontwerpschetsen uit het bezit van The Estate of Robert Smithson opgestuurd. De onthulling van de inhoud van de kisten was voor de organisatoren een spannende gebeurtenis.
In het zaalblad👈 van deze tentoonstelling is veel achtergrondinformatie te lezen.
De opening werd onder meer opgeluisterd door de aanwezigheid van Nancy Holt (1938-2014), de weduwe van Robert Smithson. Een onderdeel was de wereldpremière van de video ‘Breaking Ground: Broken Circle/Spiral Hill (1971-2011)’.
Nancy Holt 
deelnemers aan de openingsexcursie 
het is dringen op Spiral Hill 
Natuurlijk maakte een excursie naar het kunstwerk ook deel uit van het programma. Dankzij de familie de Boer, eigenaar van het terrein met de zandafgraving, was de gebroken cirkel in oude luister hersteld en het spiraliserende pad naar de top van de heuvel weer begaanbaar.
Gedurende de tentoonstelling was het mogelijk de locatie op gezette tijden te bezoeken. Op een mooie septemberdag kregen Wim en Puck er een rondleiding van Anky.
Recent is in diverse kranten aandacht besteed aan de ophanden zijnde activiteiten in verband met de 50e verjaardag van Broken Circle / Spiral Hill. In verband daarmee is onlangs de website brokencircle.nl👈 gelanceerd.
Ook het radioprogramma OVT wijdde een item aan de ontstaansgeschiedenis van dit unieke land art project. De interviewer toonde enige ongerustheid over de toekomst van het kunstwerk nu de zandwinningsactiviteiten beëindigd zijn en het terrein in andere handen is overgegaan. Het is vooralsnog niet duidelijk wat de plannen van de nieuwe eigenaar zijn. Het is te hopen dat Broken Circle / Spiral Hill daarbij gespaard blijft. Het geven van de status werelderfgoed aan het kunstwerk zou dat wellicht kunnen borgen.