Geheugen

Een fenomeen dat mij interesseert is de werking van het geheugen. Boeken over dit onderwerp  van o.a. Douwe Draaisma en Joshua Foer zijn dan ook zeer aan mij besteed.

Afgelopen vrijdag werd ik in de Mediamarkt door een behulpzame medewerkster aangesproken. Nadat ze een vraag van mij met hulp van een collega tot mijn tevredenheid had beantwoord, vertelde ze dat ze ruim 30 jaar geleden van mij op de middelbare school natuurkundeles had gehad. Toen ze haar naam zei ging bij mij een lichtje branden. Ook de namen, die zij van een paar klasgenoten noemde kon ik moeiteloos plaatsen. Tijdens ons gesprek realiseerde ik me dat ik van leerlingen die ik tot een paar jaar geleden in de klas had, bij een ontmoeting de naam juist soms al ben vergeten.

Actuele gebeurtenissen kunnen ook herinneringen stimuleren. Afgelopen week overleed plotseling Douwe Algera. Ik had al lange tijd geen contact meer met hem gehad. In 1970 toerden we samen met medestudenten Wim Frenkel en Jan Benedictus in de auto van Douwe’s ouders 10 dagen door Europa.

Douwe had de meeste rijervaring, Jan had zijn rijbewijs pas gehaald en ik bezat dat document sinds het najaar van 1968. Wim had toen nog  geen rijbewijs. Omdat Douwe goed kon plannen besloot hij op grond van zijn ervaring zelf de op papier lastigste bergpas te rijden en Jan te laten sturen bij de eenvoudigste pas. Achteraf bleek de situatie bij de moeilijke bergpas sterk verbeterd en smaakte ik het genoegen dat “mijn bergpas” de meeste stuurmanskunst vereiste. Wim zat aan de kant van de ravijnen en stond doodsangsten uit….

Om mijn geheugen op te frissen zocht ik mijn agenda uit dat jaar op. Ik zag dat ik daarin op een paar landkaartjes met balpen onze route had ingetekend,

In mijn herinnering zat nog wel een bezoek aan concentratiekamp Dachau, bezichtiging van het geboortehuis van Mozart in Salzburg, een forse hagelbui nabij de kunstijsbaan van Inzell en een stop bij de waterval van Schaffhausen. Ook een kort uitstapje naar Italië (Chiavenna) ben ik niet vergeten.

In mijn agenda stond drie weken na onze vakantie een afspraak met de tandarts. Dat riep het beeld op van een enorm opgezette van blauw naar groen verkleurende wang. Het waren de voor mijn reisgenoten zichtbare verschijnselen van de voor mij heftig voelbare kiespijn. De zenuwontsteking die ik aan het eind van de vakantie kreeg resulteerde zo in een zoektocht naar een tandarts die mij van de pijn kon verlossen. We vonden er gelukkig één, al weet ik niet meer in welke plaats.

In zijn boek “Moonwalking with Einstein” betoogt Joshua Foer dat je gebeurtenissen goed kunt onthouden door deze, bijvoorbeeld, te koppelen aan (fictieve) obscene situaties. Daar zit wat in.

In de financiële administratie over de dagelijkse uitgaven tijdens de vakantie stond in mijn agenda, naast uitgaven voor broodjes, bier en benzine, ook nog vermeld: “vies blaadje voor Wim”. Dat was me wel bijgebleven, maar dat kan ook komen door de dia die toen van een breed grijnzende Wim, verdiept in zijn blaadje, is gemaakt. Overigens viel het met dat “vies” wel mee; dat zal wel naar de normen van die tijd beoordeeld zijn. Douwe Draaisma werpt in zijn “Vergeetboek” de vraag op of we bij onthouden de gebeurtenis herinneren of de foto ervan. Wellicht was dit hier ook het geval.